Αναξαγόρας

Ο Αναξαγόρας (~500-428 π.Χ) ήταν σπουδαίος αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος και αστρονόμος. Γεννήθηκε στις Κλαζομενές τηςΙωνίας περί το 500 π.Χ. Ήταν γιος του Ηγησίβουλου ή Εύβουλου και ανήκε σε πλούσιο και αριστοκρατικό γένος. Σε ηλικία 20 ετών εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, επιδιδόμενος σε φιλοσοφικές σπουδές, όπου και έζησε εκεί επί 30 χρόνια. Σύμφωνα όμως με την παράδοση κατηγορήθηκε για ασέβεια και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πόλη.
Γενικά ο Αναξαγόρας προσπάθησε να ανανεώσει την ιωνική φυσιολογία και να τη συνδυάσει με τις πνευματικές κατακτήσεις τουΠαρμενίδη και του Εμπεδοκλή.
Στη βάση του στοχασμού του φιλόσοφου Αναξαγόρα βρίσκεται η άρνηση της γένεσης και της φθοράς, καθώς «...τίποτα δεν γίνεται ούτε χάνεται, αλλά συντίθεται και διαχωρίζεται από προϋπάρχοντα όντα». Με άλλα λόγια ο Αναξαγόρας δεν δέχεται τη δυνατότητα δημιουργίας όντων από τη μείξη των τεσσάρων βασικών ριζωμάτων του Εμπεδοκλή, αλλά πιστεύει ότι κάθε επιμέρους υπόσταση υπήρχε εξαρχής στον κόσμο. Τα εύλογα ερωτήματα που πιθανώς προκαλεί μια τέτοια δήλωση απαντώνται με μια άλλη βασική αρχή του Αναξαγόρα, σύμφωνα με την οποία κάθε ον του φυσικού κόσμου περιέχει σε μικρή αναλογία κομμάτια όλων των φυσικών υποστάσεων, αποτελώντας έτσι μια μικροκοσμική εικόνα του μακροκοσμικού σύμπαντος. Τούτη η καθολική ανάμειξη είναι μια πρωτοκοσμική κατάσταση αδιάκριτης μείξης των σπερμάτων, δηλαδή των βασικών δομικών συστατικών που είναι άπειρα της πραγματικότητας, αθέατα μεν, λειτουργούν ωστόσο ως πρότυπα οργάνωσης -κυανοτυπίες- ενσωματώνοντας δυνητικά τα ουσιώδη συστατικά όλων των υλικών υποστάσεων.
Δυστυχώς κανένα έργο των προσωκρατικών φιλοσόφων δεν σώζεται ακέραιο. Έχουμε πληροφορίες γι'αυτούς στα ΑΜΕΣΑ ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ, σε αρχαίους συγγραφείς από τον Πλάτωνα μέχρι και τους όψιμους Βυζαντινούς και στις ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ, τις έμμεσες δηλαδή αναφορές. 

Παρμενίδης

Ο Παρμενίδης ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Γεννήθηκε στην Ελέα της Μεγάλης Ελλάδας στα τέλη του 6ου αι. π.Χ., σε ένα περιβάλλον επηρεασμένο από τις απόψεις του Πυθαγόρα και του Ξενοφάνη. Θεωρείται η πλέον πρωτότυπη μορφή της προσωκρατικής σκέψης. Σε αντίθεση με τους Ίωνες φυσιολόγους δεν αναζητά την ενότητα του κόσμου σε μια φυσική ουσία, αλλά στην ίδια την «οντότητα» των πραγμάτων που μας περιβάλλουν, στο είναι όλων των όντων και όλων των πραγμάτων.

Ο Παρμενίδης εκθέτει τη φιλοσοφία του σε έμμετρο λόγο (δακτυλικό εξάμετρο), επιθυμώντας πιθανώς να την παρουσιάσει ως αποτέλεσμα θείας αποκάλυψης. Στο προίμιο του ποιήματoς περιγράφεται το ταξίδι του ποιητή πάνω σε άρμα, καθοδηγούμενο από κόρες του ΄Ηλιου σε μια ανώνυμη θεά. Ακολουθεί η Αλήθεια, στην οποία μιλά η θεά επιχειρώντας μια προσέγγιση της καρδιάς της αλήθειας.

«αλλά ωστόσο θα μάθεις και τούτο, πως τα δοκούντα θα έπρεπε να είναι απολύτως δεκτά, όλα δεκτά στο σύνολό τους ως όντα».

Παρουσιάζοντας τα φαινόμενα ως όντα, εισάγεται στο ποίημα το είναι και γεννιέται εκείνος ο κλάδος της φιλοσοφίας που ονομάζεται Οντολογία, δηλαδή λόγος περί του όντος, περί του είναι. Σε αντίθεση με τους Ίωνες ο Παρμενίδης δεν ρωτά για το τι των όντων, αλλά στρέφει την προσοχή μας στο είναι. Σε ένα άλλο απόσπασμα αντιδιαστέλλει το είναι, την ύπαρξη των όντων με το μηδέν και το απορρίπτει, μη αποδεχόμενος τη σύλληψη του απόλυτου μηδενός ως αντίθετου στο είναι. Παρόλο που αναφέρει αρχικά τις δύο οδούς του είναι και του μηδενός ως τις μόνες που μπορούν να νοηθούν, σπεύδει να υπογραμμίσει ότι η οδός του «είναι» είναι η μόνη αληθινή και ότι μόνον το είναι μπορεί να αποτελέσει αυθεντικό αντικείμενο της νόησης. Η νόηση εδώ δεν εξαρτάται βέβαια από τις αισθήσεις, αλλά διεισδύει στη βαθύτερη ουσία των πραγμάτων.

Άσχετα από τη μεταβολή των εξωτερικών πραγμάτων το είναι, που αφορά αδιακρίτως κάθε ον, αποτελεί το μοναδικό αντικείμενο της Αλήθειας, η οποία δεν αρνείται τον Κόσμο και την πολλαπλότητα, την κίνηση και την πολυμορφία, αλλά υπογραμμίζει την ενότητα και συνέχεια που τον διέπει, αν φυσικά τον δούμε γεμάτο από το είναι.

Πρωταγόρας

Με τον Πρωταγόρα εισάγεται το ρεύμα του σχετικισμού και του υποκειμενισμού στην φιλοσοφία. Ο Πρωταγόρας πίστευε ότι η γνώση δεν προσδιορίζεται αντικειμενικά, αλλά με τις αισθήσεις. Άρα, γνώση είναι ό,τι αντιλαμβανόμαστε όπως αποτυπώνεται στις αισθήσεις μας. Ο Πρωταγόρας εισήγαγε και την έννοια του «ανθρωποκεντρισμού», με τη χαρακτηριστική ρήση «πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος». Η έκφραση αυτή σημαίνει ότι ο άνθρωπος αποτελεί μέτρο της αλήθειας και της γνώσης και γι’ αυτό κάθε υποκειμενική άποψη για κάποιο θέμα έχει την άξια της.

Θεωρείται επίσης ο πρώτος αγνωστικιστής, όπως προκύπτει από τις θέσεις που εκφράζει στο έργο του Περί Θεών. Αντιμετώπισε με κριτικό πνεύμα την ύπαρξη του Θεού θεωρώντας ότι εμπόδιο για τη γνώση του είναι «η αδηλότητα των θεών και η βραχύτητα του ανθρωπίνου βίου». Οι απόψεις του, όπως και αυτές του Σωκράτη, σκανδάλισαν τους Αθηναίους και κατηγορήθηκε από τον Πυθόδωρο για αθεΐα. Μαρτυρείται πως τα βιβλία του κάηκαν δημόσια στην αγορά και ο ίδιος καταδικάστηκε για αθεΐα. Για να αποφύγει τα χειρότερα ο Πρωταγόρας διέφυγε προς τη Σικελία, όμως, το πλοίο που τον μετέφερε ναυάγησε και ο ίδιος πνίγηκε. Η συγκεκριμένη αφήγηση αμφισβητείται, καθώς στον Μένωνα του Πλάτωνα ο Σωκράτης αναφέρει πως ο Πρωταγόρας γνώρισε τιμές μέχρι το θάνατό του, παρόλα αυτά πιθανώς περιέχει ψήγματα αλήθειας σχετικά με την αντιμετώπισή του.

Ο Πρωταγόρας ήταν πιθανόν ο πρώτος δάσκαλος που δίδασκε με ανταμοιβή και ήταν ξακουστός για τα υψηλά δίδακτρα που χρέωνε. Οι μέθοδοι διδασκαλίας ήταν πρόδρομοι των σημερινών διαλέξεων και είχαν ως περιεχόμενο ανάλυση ποιημάτων, συζητήσεις για τα νοήματα και τις σωστές χρήσεις των λέξεων και γενικούς κανόνες ρητορικής. Όπως είναι φυσικό οι μαθητές του ήταν πλούσιοι και οικονομικά ευκατάστατοι Αθηναίοι με κοινωνικό υπόβαθρο.

Εστίαζε την εκπαίδευση που παρείχε σε πρακτικά ζητήματα αποδίδοντας μεγάλη αξία στη ρητορική δεινότητα και ευγλωττία (ορθοέπεια). Θεωρώντας πως για κάθε θέση μπορούν να διατυπωθούν επιχειρήματα υπέρ και κατά, προετοίμαζε τους μαθητές του με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι σε θέση να υπερασπιστούν αλλά και να επικρίνουν, με λογικά επιχειρήματα, κάθε αμφιλεγόμενη θέση.

Αξιοσημείωτος είναι ο ομώνυμος διάλογος του Πλάτωνα, στον οποίο ο Σωκράτης συζητάει με τον σοφιστή Πρωταγόρα για το θέμα της αρετής.

Σωκράτης

Ζωή

Ο Σωκράτης πίστευε ότι η αυτογνωσία ήταν επαρκής για να ζήσει κανείς μια καλή ζωή. Ταύτιζε την γνώση με την αρετή. Οι άνθρωποι είναι δυνατόν να φτάσουν στην απόλυτη γνώση έλεγε, αρκεί να ακολουθήσουν τη σωστή μέθοδο. Η γνώση δεν είναι δεδομένη και ανώδυνη, παρομοιάζεται μάλιστα με τις ωδίνες του τοκετού. Αν μπορούμε να “μάθουμε τη γνώση”, τότε μπορούμε να διδαχθούμε και την αρετή. Ο τρόπος που ζούσε συνίστατο στην εξέταση της ζωής των ανθρώπων, τη δική του και των άλλων, επειδή “Ο δὲ ἀνεξέταστος βίος οὐ βιωτὸς ἀνθρώπῳ” (η ζωή που δεν εξετάζεται δεν αρμόζει σε άνθρωπο). Πρέπει κανείς να αναζητά τη γνώση και τη σοφία πριν από τα άλλα ιδιωτικά του συμφέροντα. Η γνώση αναζητείται ως μέσο για την ηθική δράση. Η λογική αποτελεί προϋπόθεση για να ζήσει κανείς μια καλή ζωή, κατά τον Σωκράτη.  Η αληθινή μας ευτυχία εξαρτάται από το αν κάνουμε αυτό που είναι σωστό. Δεν μπορείς να είσαι ευτυχισμένος αν δρας αντίθετα με όσα πιστεύεις. Η ηθική του Σωκράτη έχει έναν τελολογικό χαρακτήρα – η μηχανιστική εξήγηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι λανθασμένη. Η ανθρώπινη δράση στοχεύει στο καλό και υπάρχει σκοπός στη φύση. Ο Σωκράτης πίστευε ότι όταν οι άνθρωποι λειτουργούν ανήθικα δεν το κάνουν σκόπιμα, το οποίο είναι γνωστό και ως το Σωκρατικό Παράδοξο. Έλεγε ότι αν κάποιος ξέρει ποιο είναι το σωστό, τότε θα πράξει αναλόγως. Αλλιώς απλώς δεν ξέρει ποιο είναι το σωστό. Αν κάποιος δεν λειτουργεί με τρόπο καλό, τότε μάλλον κάνει λάθος, του λείπει η γνώση για το πώς θα φερθεί σωστά στην όποια περίσταση. Οπότε για τον Σωκράτη, η γνώση σημαίνει αρετή και είναι “καλή”, ενώ η άγνοια είναι “κακή”, άχρηστη. Είναι λοιπόν σαν να είμαστε υπεύθυνοι για το τι γνωρίζουμε και τι όχι, επομένως είμαστε και υπεύθυνοι για την προσωπική μας ευτυχία. Ο Αριστοτέλης βέβαια διαφωνούσε, έλεγε ότι κάποιος μπορεί να γνωρίζει ποιο είναι το καλύτερο που έχει να κάνει, αλλά και πάλι να δράσει λανθασμένα.

Συχνά ρωτούσε τους συμπολίτες του “Δεν ντρέπεστε για την προθυμία σας να αποκτήσετε όσο πιο πολλά πλούτη, φήμη και τιμές γίνεται, αλλά δεν νοιάζεστε το ίδιο για την σοφία ή την αλήθεια, ή για την καλύτερη κατάσταση της ψυχής σας;” Τους έλεγε ότι ασχολούνται συνέχεια με τις οικογένειές τους, τις ευθύνες τους και τις πολιτικές τους ευθύνες, ενώ θα έπρεπε να ανησυχούν για την “ευημερία της ψυχής τους”.

Παρότρυνε τους ανθρώπους να “νοιαστούν για την ψυχή τους, να γνωρίσουν τον εαυτό τους, γιατί άπαξ και μάθουμε τους εαυτούς μας μπορεί και να αρχίσουμε να νοιαζόμαστε για αυτούς”. Θεώρησε την ψυχή ως την πραγματική ουσία του ανθρώπου και την αρετή ως αυτό που επιτρέπει την πλήρωση της ανθρώπινης φύσης μέσα από την αναζήτηση και βελτίωση της ψυχής. Η αυτογνωσία δεν είναι παρά σοφία και δε γίνεται να ξεχωρίσουμε το σωστό από το λάθος (είτε για μας, είτε για τους άλλους), αν δεν έχουμε σοφία.

Καθημερινά, όλοι ερχόμαστε αντιμέτωποι με καταστάσεις στις οποίες πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα στην βολική συμβατικότητα ή στην αφοσίωση στην αλήθεια και τη λογική. Ο Σωκράτης προτίμησε να τιμήσει την αφοσίωσή του στην αλήθεια και την ηθική, παρόλο που στο τέλος του κόστισε την ίδια του την ζωή. Πίστευε ότι δεν πρέπει ποτέ να κάνει κανείς κάτι κακό, ούτε καν ως αντίδραση σε ένα κακό που έχει υποστεί. Πίστευε ακόμα ότι είναι πάντα λάθος να παρακούει κανείς τους νόμους του κράτους, άρα δεν πρέπει ποτέ να παρακούει το κράτος. Όπως δεν πρέπει να κάνουμε κακό στους γονείς μας, άλλο τόσο δεν πρέπει να κάνουμε κακό στην πατρίδα μας.

Παρόλο που κατηγορήθηκε για ασέβεια προς τους θεούς, υπάρχει μια ισχυρή θρησκευτική πλευρά στον χαρακτήρα του και αυτά που λέει στην Απολογία ή στον Κρίτωνα φανερώνουν έναν βαθύ σεβασμό για τα Αθηναϊκά θρησκευτικά έθιμα και ειλικρινή εκτίμηση για τους θεούς.

Ενδιαφέρεται για την αληθινή αρετή η οποία πιστεύει ότι είναι ίδια για όλους. Αυτή η ευρεία έννοια της αρετής μπορεί να περιλαμβάνει συγκεκριμένες αρετές όπως το κουράγιο, η σοφία, η μετριοφροσύνη, αλλά θα έπρεπε να έχουμε και μια γενική περιγραφή της αρετής ως σύνολο, την ικανότητα, τη δεξιότητα του να είσαι ανθρώπινος. Αλλά ποιος είναι αυτός ο ορισμός; Αυτή η ερώτηση μάλλον δεν απαντάται ποτέ, αλλά συνεχίζονται κι άλλες ερωτήσεις κι αμφισβητήσεις κλπ. Πίστευε επίσης ότι υπάρχει μια ενιαία γνώση. Υπάρχει μία κοινή αλήθεια στην οποία όλοι μπορούν να φτάσουν, ακόμα και οι δούλοι. Κάτι σχετικό βρίσκει ως αποτέλεσμα της έρευνάς του ο Goldin και δείχνει την ύπαρξη γνωστικών καθολικών σχημάτων που διέρχονται χρόνου και πολιτισμών. Όπως είναι φυσικό να γεννάμε, είναι δηλαδή κάτι που κάπως ξέρουμε, έτσι είναι και οι φιλοσοφικές αλήθειες και η γνώση, είναι μέσα μας, αρκεί να χρησιμοποιήσουμε το μυαλό μας. Κι εδώ δένει κάπως η Σωκρατική μέθοδος της οποίας σκοπός δεν είναι η μετάδοση νέας γνώσης, αλλά να εκμαιεύσει κάτι που ο άλλος ξέρει ήδη, έχει μέσα του ήδη.

Ο Σωκράτης, σε αντίθεση με τους σοφιστές, πίστευε ότι η γνώση ήταν δυνατή, αλλά πίστευε ότι το πρώτο βήμα για τη γνώση ήταν αρχικά να παραδεχτεί κανείς την άγνοιά του. Ο ίδιος ο Σωκράτης έλεγε ότι το μόνο που γνωρίζει είναι ότι δε γνωρίζει τίποτα και αυτή η συνειδητότητα της αμάθειάς του ήταν τελικά που τον έκανε τον πιο σοφό από τους συμπολίτες του. Η ουσία της μεθόδου του Σωκράτη εξάλλου ήταν να πείσει τον συνομιλητή του ότι ενώ νόμιζε ότι γνωρίζει κάτι, στην ουσία δεν το γνώριζε. Η Σωκρατική μέθοδος, κυρίως ο Σωκρατικός τρόπος ερωτήσεων, έχει χρησιμοποιηθεί και στην ψυχοθεραπεία (κυρίως στη Γνωστική, την Αντλεριανή και το Reality Therapy) για διευκρινίσεις, αλλά και για να κοιτάξει βαθιά μέσα του ο θεραπευόμενος ή να εξερευνήσει εναλλακτικούς τρόπους δράσης.

Ο Σωκράτης πίστευε ότι ο καλύτερος τρόπος να ζει κανείς ήταν να επικεντρωθεί στην αυτο-εξέλιξη και όχι στο κυνήγι του υλικού πλούτου. Πάντα παρότρυνε τους άλλους να επικεντρωθούν περισσότερο στις φιλίες και στην αίσθηση κοινότητας γιατί αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος να μεγαλώσουν όλοι μαζί σαν λαός. Η αρετή αξίζει περισσότερο από κάθε τι, η ιδανική ζωή αφιερωμένη στην αναζήτηση του Καλού. Η αλήθεια βρίσκεται στις σκιές της ύπαρξης κι είναι δουλειά του φιλοσόφου να δείξει στους υπόλοιπους πόσα λίγα ξέρουν στ’αλήθεια.

Θάνατος

Ο Σωκράτης μετά τη δίκη του κρίνεται ένοχος με θανατική ποινή. Αυτοκτονεί ουσιαστικά πίνοντας κώνειο και το προτιμά από το να δραπετεύσει για άλλη πόλη. Στον Κρίτωνα αναφέρει ότι ένας άντρας στην ηλικία του (70 ετών όταν πέθανε) δε θα έπρεπε να δυσαρεστείται που ο θάνατος πλησιάζει κι ότι αυτό που θα έπρεπε να έχει αξία δεν είναι απλά η ζωή, αλλά η καλή ζωή. (Όχι δηλαδή να ζήσει λίγο παραπάνω, αλλά να ζει καλά). Πιστεύει ότι κανένας αληθινός φιλόσοφος δεν έχει φόβο θανάτου. Λένε πως πεθαίνοντας ο Σωκράτης είπε “Κρίτωνα, χρωστάμε έναν κόκκορα στον Ασκληπιό. Σε παρακαλώ, μην ξεχάσεις να ξεχρεώσεις.” Ο Ασκληπιός ήταν ο θεός που γιάτρευε τις αρρώστιες οπότε είναι πιθανό ο Σωκράτης να εννοούσε ότι ο θάνατος είναι η γιατριά και η ελευθερία της ψυχής από το σώμα. Βέβαια αναφέρεται και μια άλλη ερμηνεία, ότι ο Σωκράτης ήταν ο αποδιοπομπαίος τράγος, ότι ο θάνατός του ήταν η καθαρτική θεραπεία για τα κακά της Αθήνας. Στην περίπτωση αυτή ο κόκορας αναπαριστά την ίαση των ασθενειών της Αθήνας.

Στην Απολογία λέει πως δε θα έπρεπε να υπολογίζουμε τα πράγματα με βάση το αν θα ζήσουμε ή θα πεθάνουμε, αλλά με βάση το αν αυτό που κάνουμε είναι σωστό ή λάθος.Προτιμάει να μιλήσει όπως πιστεύει και να πεθάνει παρά μιλήσει όπως θέλουν και να ζήσει. Γιατί “ούτε στον πόλεμο, αλλά ούτε και στον νόμο πρέπει να ψάχνει κανείς τρόπους να αποφύγει τον θάνατο”. Η δυσκολία δε βρίσκεται στο να αποφύγει κανείς τον θάνατο, αλλά στο να αποφύγει την κακία, την αδικία που τρέχει γρηγορότερα κι από τον θάνατο. Λέει “Θεωρώ αυτό που μου συνέβη καλό και αυτοί που θεωρείτε ότι ο θάνατος είναι κακός κάνετε λάθος. Εξάλλου ούτε το δαιμόνιο έχει εκφράσει αντίθετη γνώμη, που σημαίνει ότι όσα λέω είναι σωστά.

Είτε ο θάνατος είναι μια κατάσταση ανυπαρξίας και ασυνειδησίας, ή όπως λένε κάποιοι άλλοι είναι μια αλλαγή και μετάβαση της ψυχής από αυτόν τον κόσμο σε ένα άλλο. Αν υποθέσουμε ότι δεν υπάρχει συνείδηση, αλλά ένας ύπνος ανενόχλητος από όνειρα, τότε ο θάνατος θα είναι ανείπωτο κέρδος. Γιατί αν κάποιος είναι να κοιμηθεί ανενόχλητος από όνειρα νομίζω αυτή θα είναι μία από τις καλύτερες νύχτες της ζωής του. Ουσιαστικά η αιωνιότητα θα είναι μία και μόνη νύχτα. Αλλά αν ο θάνατος είναι ένα ταξίδι σε ένα άλλο μέρος όπου όλοι είναι νεκροί, τότε ποιο καλό μπορεί να είναι καλύτερο από αυτό; Τι δε θα έδινε κανείς για να μπορέσει να συζητήσει με τον Ορφέα, τον Ησίοδο ή τον Όμηρο; Αν αυτό είναι αλήθεια τότε αφήστε με να πεθάνω ξανά και ξανά! Θα συναντήσω και άλλους που τους έκριναν άδικα σε θάνατο, όπως τον Παλαμήδη και θα συγκρίνουμε τα δεινά του καθενός μας. Πάνω από όλα θα μπορέσω να συνεχίσω να ψάχνω για την αληθινή και την λάθος γνώση, όπως σε αυτό τον κόσμο έτσι και σε εκείνον, θα βρω ποιος είναι σοφός και ποιος προσποιείται πως είναι. Πόσο καταπληκτικό θα είναι να συνομιλήσω με όλους αυτούς τους άντρες και τις γυναίκες! Γιατί σε εκείνον τον κόσμο σίγουρα δεν σκοτώνουν κάποιον για αυτό. Ίσα ίσα αν είσαι χαρούμενος σε εκείνον τον κόσμο είσαι αθάνατος, αν ισχύουν όσα λένε. Οπότε ας είμαστε χαρούμενοι σχετικά με τον θάνατο και μάθετε ότι τίποτε κακό δεν μπορεί να συμβεί σε έναν καλό άνθρωπο, πριν ή μετά θάνατον. Οι θεοί δεν θα τον παραμελήσουν. Βλέπω καθαρά ότι το να πεθάνω και να απελευθερωθώ είναι το καλύτερο για μένα, δεν είμαι θυμωμένος με τους κατηγορητές μου γιατί δε με έβλαψαν, παρόλο που βέβαια δεν ήθελαν να μου κάνουν και καλό, που για αυτό διακριτικά τους μέμφομαι”.

“Κι όταν μεγαλώσουν οι γιοι μου σας ζητάω να τους τιμωρήσετε αν ενδιαφέρονται για πλούτη ή τίποτα άλλο πέρα από την αρετή, ή αν προσποιούνται ότι είναι κάτι ενώ στην ουσία δεν είναι τίποτα. Τότε να τους κατακρίνετε όπως εγώ εσάς και αν το κάνετε, τότε θα έχουν λάβει δικαιοσύνη από τα χέρια σας”.

Ο Σωκράτης αναρωτιέται πώς γίνεται κάποιος να φοβάται κάτι για το οποίο δεν έχει ιδέα; Του φαίνεται χαζό να φοβάσαι το άγνωστο. (Ωστόσο οι περισσότεροι δεν φοβόμαστε το άγνωστο, την αλλαγή;)

Απόσπασμα Ένας Έρως Κ.Π Καβάφης

Τέσσαρες μήνες πέρασαν μονάχα που τον πήρα,
και μια βραδυά που έρημη στην πόρτα του σπιτιού μου
στέκουμουν, βλέπω την σκιά εμπρός μου του Aντώνη.
Με φάνηκε σαν όνειρο, δεν πίστευα στο φως μου·
έως που μ’ είπ’ «Aγάπη μου, γιατ’ είσαι λυπημένη;
Τα βάσανά μας τέλεψαν, ήλθα για να σε πάρω.»

        Πικρά, πικρά τον δέχθηκα και του τα είπα όλα.
Και έσφιξα τα χέρια του σαν πριν μες στα δικά μου,
και τον εφίλησα  σαν πριν, κ’ έκλαψα στον λαιμό του.
Είπα πως δεν αγάπησα άλλον από εκείνον...
Τον είπα πως με ’γέλασαν, πως μες στην τρικυμία
επίστεψα που πνίχθηκε... Πως μόνο για χατίρι
της μάνας, του πατέρα μου πανδρεύθηκα... Μαζύ του
πως προτιμούσα βάσανα, φτώχεια, και καταφρόνια,
απ’ όσα πλούτη έχ’ η γη που να τα φέρνη άλλος...
Τον είπα πως τον αγαπώ σαν πρώτα, μόνον τώρα
ο έρως μου είναι φωτιά άσβεστη που με καίει,
τώρα που ξέρω πως ποτέ, ποτέ, ποτέ δικός μου
δεν θε να γίνη και εγώ δική του .. Και τον είπα,
απ’ την παληά αγάπη του αν έμεινε ολίγη,
να ορκισθή να μη με διή ποτέ πια στην ζωή του...
Και άλλα, άλλα έλεγα· άλλα που δεν θυμούμαι.
Έκαιε το κεφάλι μου. Με έφευγε ο νους μου.

        Τώρα πια όλα τέλεψαν. Εμαύρισ’ η ζωή μου.
Δεν θάχη πια ποτέ χαρά για μέν’ αυτός ο κόσμος.
Aς μ’ έπαιρνε ο θάνατος!... Aλλά πώς να πεθάνω —
έχω πληγή μες στην καρδιά, μα είμ’ ακόμη νέα. 

Αποφθέγματα

Ζαν Ανουίγ

Γιατί να διαφωνείς με μια γυναίκα; Είναι τόσο πιο απλό να περιμένεις ν’ αλλάξει γνώμη…

 Η μόνη ανηθικότητα είναι να μην κάνεις αυτό που πρέπει να κάνεις, όταν πρέπει να το κάνεις...

 Η ζωή είναι ένα υπέροχο πράγμα όταν μιλάς γι’ αυτήν ή όταν διαβάζεις γι’ αυτήν στα βιβλία, αλλά είναι ένα φοβερό πράγμα όταν πρέπει να τη ζήσεις...

Εντουάρντ Ασάντοφ

 

Πολλοί αυτοί με τους οποίους θα ‘θελες να κοιμηθείς,
Και τόσοι λίγοι αυτοί με τους οποίου θα ‘θελες να ξυπνάς…
Και το πρωί αποχωρίζοντας να χαμογελάς,
Και να κουνάς το χέρι σου και ξανά να χαμογελάς,
Κι όλη μέρα το τηλέφωνο να προσκυνάς.
Πολλοί αυτοί με τους οποίους θα μπορούσες απλά να ζεις,
Καφέ να πίνεις, να μιλάς και λογομαχείς…
Της διακοπές σου μαζί να περνάς.
Και όπως έχει καθιερωθεί στη χαρά, στη δυστυχία
Να είσαι δίπλα, αλλά να μην αγαπάς…
Λίγοι με τους οποίους θέλεις των ονείρων την ησυχία!
Τα σύννεφα πως μαζεύονται σμάρι μαζί να κοιτάς,
Λόγια αγάπης να γράφεις στο πρώτο χιόνι,
Μόνο αυτόν τον άνθρωπο μπορείς να σκεφτείς…
Και ευτυχία μεγαλύτερη να μην επιθυμείς,
Και τόσοι λίγοι με τους οποίους θα μπορείς να σιωπάς,
Μ’ αυτόν που χέρι χέρι πέρασες της ζωής το σχολείο,
Σ’ αυτόν που δεν λυπάσαι τα χρόνια σου να χαρίζεις,
Για τον οποίον θα μπορούσες ως βραβείο,
Οποιοδήποτε πόνο, ακόμη και εκτέλεση να αντικρίζεις…
Έτσι και συνεχίζονται αυτές οι ιστορίες λογής λογής,
Εύκολα ανταμώνεσαι, τότε και χωρίζεις δίχως να πονάς…
Όλα γιατί, πολλοί αυτοί με τους οποίους θα ‘θελες να κοιμηθείς.
Όλα γιατί, λίγοι αυτοί με τους οποίους θα ‘θελες να ξυπνάς

Ράντυαρντ Κίπληνγκ Αν…

 

Εάν μέσα στην αναστάτωση κρατάς την ψυχραιμία,
Ομοίως υποδέχεσαι τη δόξα και το κραχ…
Και ξεπερνάς αδιάφορος την ύπουλη συκοφαντία
Με σιγουριά εκπέμποντας το δίκαιο σαν πατισάχ.
Εάν μπορείς μ’ υπομονή να περιμένεις ως την ορισμένη ώρα,
Μες στον ωκεανό ψευτιάς να μείνεις αψευδής.
Εάν δαμάζεις μέσα σου την μισαλλοδοξία την αιμοβόρα,
Και δεν εκθέτεις τον εαυτό σου ως πολύξερο και αμαθή.

Εάν του ονείρου απατηλού δεν καταντάς να γίνεις σκλάβος,
Δε λογαριάζεις τη ροή της σκέψης σου σαν ύψιστο αυτοσκοπό,
Την ήττα και τη νίκη που σου στέλνει η ζωή απρόβλεπτη σαν χάος
Τις δέχεσαι αδιάφορος και ήρεμος με ύφος αρρενωπό.
Εάν έχεις τη δύναμη να συγκρατιέσαι, όταν κλέβουν το δικό σου λόγο
Για ν’ αμαυρώσουν την αλήθεια σου οι επιδέξιοι απαγωγείς.
Εάν το έργο της ζωής γκρεμίζεται από την τυφλή μοίρα
Και πάνω στα ερείπια μπορείς ξανά θεμέλιο να ανοικοδομείς.

Εάν ρισκάρεις και ποντάρεις στην κορώνα, όμως βγαίνει: γράμματα,
Όλο το βιος σου χάνεις μες σε μια στιγμή
Και το ειρωνικό χαμόγελο, και η μεγάλη στενοχώρια
Δε θίγουν με τη σκιά τους ούτε το πρόσωπό σου, ούτε την ψυχή.
Εάν σε μια κακή στιγμή απελπισίας, φρικτού πόνου,
Όταν από το κατακουρασμένο σώμα είναι έτοιμη να φύγει η ζωή,
Εσύ μπορείς να επιβάλλεις στην καρδιά τη σιδερένια θέλησή σου
Και το κορμί σου να ορθώσεις με ανελέητο: Εμπρός!

Εάν μπορείς με τους ιθύνοντες να συζητάς μ’ αξιοπρέπεια, στα ίσια,
Να λες στο μανιασμένο πλήθος την αλήθεια την πικρή,
Εάν το μίσος των εχθρών σου και των φίλων η αγάπη είναι γνήσια,
Καμιά φορά δε συμφωνείς να είσαι ουραγός μα ούτε φαβορί.
Εάν γεμίζεις κάθε δευτερόλεπτο με νόημα και κόπο
Καταλαβαίνοντας της ανεπίστρεπτης ζωής το γρήγορο ρυθμό,
Όλο το Σύμπαν με τα λαμπερά του άστρα, είναι δικό σου, είσαι Άνδρας,
Και να δεχθείς και την αγάπη μου και τον απέραντό μου σεβασμό.

Αποφθέγματα!!

Αποφθέγματα αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων

https://www.youtube.com/watch?v=EW2I4mhb6iY

Αποφθεγματα

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

ΒΙΒΛΙΟ 3. ΚΕΦΑΛΑΙΑ 71-73

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Στα κεφάλαια 71-73 περιγράφονται:

�� Οι ενέργειες των ολιγαρχικών μετά το πραξικόπημα και η δικαιολόγηση των πράξεων τους

�� Η πρόταση για ουδετερότητα της Κέρκυρας

�� Ο εξαναγκασμός του λαού για επικύρωση της πρότασης των ολιγαρχικών

�� Η αποστολή πρέσβεων στην Αθήνα

�� Η αντίδραση των Αθηναίων

�� Η άφιξη Λακεδαιμόνιων πρέσβεων στην Κέρκυρα και το αποτέλεσμά της

�� Οι περιοχές της πόλης που κατέλαβαν οι δύο αντίπαλοι

�� Η οργάνωση και η αναζήτηση συμμάχων από τις δύο παρατάξεις

Οι ενέργειες των ολιγαρχικών μετά το πραξικόπημα και η δικαιολόγηση των πράξεων τους

Οι πέντε ολιγαρχικοί και οι ομοϊδεάτες τους μετά το πραξικόπημα και τη βίαιη κατάληψη της εξουσίας συγκάλεσαν τους Κερκυραίους και τους έδωσαν εξηγήσεις για τις πράξεις τους. Καθησύχασαν τους φοβισμένους δημοκρατικούς και διαβεβαίωσαν όλους τους πολίτες ότι αυτό που έκαναν ήταν το καλύτερο για την πόλη τους, αφού δεν επρόκειτο πια να υποδουλωθούν στους Αθηναίους, γιατί η δημοκρατική παράταξη έμεινε ακέφαλη και συνεπώς εξασθένησε η επιρροή των Αθηναίων στο νησί. Αναζήτησαν λοιπόν πολιτική στήριξη στη συναίνεση του λαού για τη νομιμοποίηση των αυθαιρεσιών τους. Έτσι προσέδωσαν στο εγχείρημά τους μια επίφαση δημοκρατικής νομιμότητας, αφού συγκάλεσαν την συνέλευση του λαού και παρουσιάστηκαν ως προστάτες και σωτήρες της πατρίδας. Με αυτό τον τρόπο πρόλαβαν πιθανές αντιδράσεις των δημοκρατικών.

Η πρόταση για ουδετερότητα της Κέρκυρας

Στη συνέχεια υπέδειξαν στους συμπολίτες τους τη στάση που έπρεπε να τηρούν απέναντι στους δύο εμπολέμους, Αθηναίους και Πελοποννησίους: να τους δέχονται ον έρχονται με ένα πλοίο, να θεωρούν όμως εχθρική ενέργεια την αποστολή περισσότερων δυνάμεων. Η πρότασή τους αυτή τονίζει ουσιαστικά την αναγκαιότητα γιο τήρηση ουδετερότητας με όρους στην εξωτερική τους πολιτική. Συνιστά τη διάλυση της επιμαχίας με τους Αθηναίους, όχι όμως και τέλεια αποκοπή των δεσμών τους με αυτούς, γιατί ήταν ισχυροί. Έτσι η Κέρκυρα θα μείνει μακριά από τις συγκρούσεις του Πελοποννησιακού πολέμου. Η πρότασή τους λοιπόν ήταν ρεαλιστική, συνετή και συμφέρουσα για την Κέρκυρα. Ωστόσο δεν αναιρεί τον αρχικό τους σκοπό, που ήταν να επιβάλουν ολιγαρχικό καθεστώς στην Κέρκυρα και σταδιακά να προσαρτήσουν το νησί στην Κόρινθο.

Ο εξαναγκασμός του λαού για επικύρωση της πρότασης των ολιγαρχικών

Ύστερα οι ολιγαρχικοί ασκώντας ψυχολογική βία και τρομοκρατία στο λαό τον ανάγκασαν να επικυρώσει την απαίτησή τους αυτή. Εκβίασαν λοιπόν τη λαϊκή βούληση, αφού η συνέλευση απλώς επικύρωσε την «ειλημμένη» απόφαση. Έτσι κατέλυσαν την ελευθερία στη λήψη των αποφάσεων και νόθευσαν τη λειτουργία του δημοκρατικού αυτού θεσμού. Επέβαλαν αυθαίρετα τη δική τους θέση και αποκάλυψαν τις αυταρχικές διαθέσεις τους στην άσκηση της εξουσίας. Τέλος έδειξαν αντιφατική συμπεριφορά, αφού συγκάλεσαν την εκκλησία του δήμου, αλλά δέσμευσαν την αβίαστη έκφραση.

Ποιον ευνοούσε και ποιον έβλαπτε το ψήφισμα;

Το ψήφισμα αυτό έθιγε το οικονομικό συμφέροντα των Αθηναίων, γιατί η επιμαχία με την Κέρκυρα τους απέδιδε κέρδη. Έπληττε επίσης το πολιτικά και στρατιωτικά συμφέροντά τους, αφού αποδυνάμωνε την επιρροή τους στην Κέρκυρα και ματαίωνε την πλήρη ένταξη του νησιού στην αθηναϊκή συμμαχία. Αντίθετα ευνοούσε τους Λακεδαιμόνιους, καθώς κάθε μείωση της αθηναϊκής ισχύος ήταν προς όφελός τους. Φυσικά εξυπηρετούσε και το συμφέροντα των Κερκυραίων ολιγαρχικών, επειδή εδραιώνονταν στην εξουσία.

 Η αποστολή πρέσβεων στην Αθήνα

Αφού εκβίασαν το λαό, αμέσως έστειλαν πρέσβεις στους Αθηναίους με διπλό επιδιωκόμενο σκοπό:

α. να εξηγήσουν σ’ αυτούς ότι οι τρέχουσες εξελίξεις στην Κέρκυρα και η απόφαση για

αυστηρή ουδετερότητα του νησιού συνέφερε και στους ίδιους.

β. να πείσουν τους ομοϊδεάτες του Πειθία, που είχαν καταφύγει στην Αθήνα, να μην προβούν σε εχθρικές κατά της πόλης τους ενέργειες, γιατί τότε θα εκδηλωνόταν αντεκδίκηση των Αθηναίων εναντίον των Κερκυραίων.

Η αποστολή των πρέσβεων στην Αθήνα ήταν ευφυής διπλωματικός ελιγμός για τους εξής λόγους:

α. Οι Κερκυραίοι ολιγαρχικοί επιδίωκαν να κρατήσουν τους Αθηναίους μακριά και να

αποτρέψουν κάθε αντίδραση και επέμβασή τους στα πράγματα του νησιού· γι’ αυτό παρουσίασαν τις πολιτικές εξελίξεις της πόλης τους σαν εσωτερική τους υπόθεση και σαν προσωπικό τους ζήτημα, που ωστόσο συνέφερε και εκείνους.

β. Παράλληλα προσπαθούσαν να πείσουν τους Κερκυραίους δημοκρατικούς φυγάδες να μην υποδαυλίσουν την αντίδραση των Αθηναίων και από κοινού ανατρέψουν τη νέα κατάσταση των πραγμάτων, που διαμόρφωσε ήδη το πραξικόπημά τους. Και φαίνεται ότι μερικούς τους έπεισαν διεγείροντας τα αισθήματα φιλοπατρίας, ίσως πάλι με εκβιασμούς και απειλές, με υποσχέσεις και δωροδοκίες.

Έτσι οι πραξικοπηματίες πίστευαν ότι δε διατρέχουν τον κίνδυνο να ανατραπούν, εδραιώνονταν στην εξουσία αποδυναμώνοντας τους ολιγαρχικούς και ταυτόχρονα διατηρούσαν τις προσδοκίες τους να προσαρτήσουν το νησί στην Κόρινθο.

Η αντίδραση των Αθηναίων

Όταν έφτασαν στην Αθήνα οι πρέσβεις των ολιγαρχικών, η αντίδραση των Αθηναίων υπήρξε άμεση και δυναμική: τους συνέλαβαν ως υποκινητές της στάσης και τους μετέφεραν στην Αίγινα για ασφάλεια. Η σύλληψη των πρέσβεων, που θεωρούνταν πρόσωπα ιερά και απαραβίαστα, ήταν βέβαια αντίθετη με τους τότε κανόνες του «διεθνούς δικαίου» δικαιολογείται όμως ύστερα από την κατάλυση της έννομης τάξης στην Κέρκυρα, αφού δεν εκπροσωπούσαν τη νόμιμη κυβέρνηση αλλά πραξικοπηματίες. Εξάλλου και οι ίδιοι έδειξαν ανάρμοστη συμπεριφορά και παραβίασαν τους καθιερωμένους άγραφους κανόνες της φιλοξενίας ασκώντας προπαγάνδα στους φυγάδες. Όσους μάλιστα από αυτούς οι πρέσβεις έπεισαν, τους μετέφεραν οι Αθηναίοι επίσης στην Κέρκυρα. Προφανώς οι αρχές της Αθήνας δεν ικανοποιήθηκαν ούτε από τις εξελίξεις στην Κέρκυρα ούτε από τις εξηγήσεις και τη

στάση των πρέσβεων. Έτσι απέτυχε ο διπλωματικός ελιγμός των Κερκυραίων ολιγαρχικών.

Η άφιξη Λακεδαιμονίων πρέσβεων στην Κέρκυρα και το αποτέλεσμά της

Ενώ οι Αθηναίοι συνελάμβαναν τους απεσταλμένους στην πόλη, τους πρέσβεις των

Κερκυραίων ολιγαρχικών, όπως και όσους δημοκρατικούς Κερκυραίους φυγάδες αυτοί

έπεισαν, και τους μετέφεραν στην Αίγινα, κατέφθασε στην Κέρκυρα ένα κορινθιακό πλοίο με Λακεδαιμόνιους πρέσβεις. Η άφιξη αυτών σηματοδοτεί την ανάμειξη της Σπάρτης στα γεγονότα της Κέρκυρας, τη γενίκευση και την κλιμάκωση του εμφυλίου. Οι ολιγαρχικοί βρήκαν την υποστήριξη και την ευκαιρία που περίμεναν. Έτσι αμέσως άφησαν τα προσχήματα, επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά στους δημοκρατικούς και τους νίκησαν. Προφανώς η δεύτερη αυτή αποστολή των Λακεδαιμόνιων πρέσβεων είναι η δραστική απάντηση της Σπάρτης στις προηγούμενες ενέργειες των Αθηναίων. Οι Λακεδαιμόνιοι δείχνουν την παρουσία τους στις πολιτικές εξελίξεις της Κέρκυρας, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και επιδιώκουν την εδραίωση του ολιγαρχικού καθεστώτος στο νησί προς όφελος και των ομοϊδεατών της πόλης και των ίδιων. Η παρέμβασή τους στα εσωτερικά της Κέρκυρας είναι ανοιχτή και απροκάλυπτη, υποθάλπει τις αυθαιρεσίες και προμηνύει δραματικές εξελίξεις.

Οι περιοχές της πόλης που κατέλαβαν οι δύο αντίπαλοι

Έτσι οι δημοκρατικοί μετά την ήττα τους ανασυντάχτηκαν και κατέλαβαν την ακρόπολη, τα ψηλά μέρη της πόλης και το Υλλαϊκό λιμάνι, ενώ οι ολιγαρχικοί την αγορά, τα χαμηλά μέρη και το λιμάνι του Αλκίνου. Οι Κερκυραίοι λοιπόν διχάζονται και το χάσμα που τους χωρίζει διευρύνεται. Οι δύο αντιμαχόμενες πολιτικές παρατάξεις οργανώνονται καλύτερα και κλιμακώνουν τη δράση τους. Όλη αυτή η έντονη κινητικότητά τους μαρτυρεί την όξυνση των παθών, την εκδικητική διάθεση και τη μανία για την επικράτηση.

Η οργάνωση και η αναζήτηση συμμάχων από τις δύο παρατάξεις

Οι αντίπαλοι συναισθάνονταν ότι ήταν σχεδόν ισοδύναμοι και ότι η έκβαση της αναμέτρησης φαινόταν αμφίρροπη. Για να ενισχύσουν λοιπόν τη θέση τους προσκάλεσαν για βοήθεια τους δούλους, που τότε ξεπερνούσαν το μισό πληθυσμό (40.000) των κατοίκων της Κέρκυρας (70000), δίνοντας την υπόσχεση ότι θα τους ελευθερώσουν. Το κίνητρο αυτό ήταν πολύ δελεαστικό, αφού ήταν άθλιες οι συνθήκες διαβίωσης για την τάξη αυτή. Έτσι σε όποια πολιτική παράταξη θα εντάσσονταν, αυτή θα νικούσε. Οι περισσότεροι από αυτούς συντάχτηκαν με το μέρος των δημοκρατικών για τους εξής λόγους:

α. Ιδεολογικά και κοινωνικά ένιωθαν πιο κοντά στους δημοκρατικούς, αφού οι ολιγαρχικοί πίεζαν και τους δύο.

β. Από την εμπειρία τους θεωρούσαν τους δημοκρατικούς πιο αξιόπιστους και φιλάνθρωπους, γιατί αι άλλοι ήταν άπληστοι και αυταρχικοί.

γ. Ίσως διέβλεπαν ότι η έκβαση του εμφυλίου θα ήταν θετική για τους δημοκρατικούς· έτσι και οι ίδιοι προσδοκούσαν ότι θα αλλάξει η ζωή τους προς το καλύτερο.

Τότε οι ολιγαρχικοί, επειδή διαπίστωσαν ότι υστερούσαν, κάλεσαν για βοήθειά τους

οχτακόσιους μισθοφόρους από την Ήπειρο, για να εξισωθούν αριθμητικά με τους αντιπάλους τους. Άλλωστε είχαν την οικονομική δυνατότητα να τους στρατολογήσουν. Η κινητοποίηση για τον προσεταιρισμό των δούλων με την υπόσχεση της ελευθερίας - φαινόμενο ασυνήθιστο - και η πρόσληψη μισθοφόρων πιστοποιούν την απεγνωσμένη προσπάθεια των δύο παρατάξεων για επικράτηση, την ένταση της αντιπαράθεσης, την ανασφάλεια και την αγωνία τους για τη νίκη. Όλα ωστόσο προμηνύουν σφοδρή σύγκρουση.

Τι είναι η αγάπη;

«Η αγάπη αποτελείται από μία ψυχή που κατοικεί σε δύο σώματα»
Αριστοτέλης

«Στα όνειρα και την αγάπη τα πάντα είναι δυνατά»
Janos Arnay

«Η νύχτα μου έχει γίνει ένα γλυκό ηλιοβασίλεμα εξαιτίας σου»
Ibn Abbad
«Στην πραγματική αγάπη θέλεις το καλό του προσώπου. Στην ρομαντική αγάπη θέλεις το πρόσωπο»
Margaret Anderson

« Η αγάπη είναι μία προσωρινή τρέλα. Εκρήγνυται όπως το ηφαίστειο και μετά καταλαγιάζει. Και όταν καταλαγιάσει πρέπει να πάρεις μία απόφαση. Πρέπει να σκεφτείς αν οι ρίζες σας έχουν γίνει τόσο δεμένες που είναι ασύλληπτο πως κάποτε ζούσατε χώρια. Γιατί αυτό είναι αγάπη. Η αγάπη δεν είναι παγερή, δεν είναι ο ενθουσιασμός, δεν είναι οι υποσχέσεις για αιώνιο πάθος. Είναι απλά η «αγάπη» που κάθε ένας από εμάς μπορούμε να πείσουμε τον εαυτό μας ότι την έχουμε.
Η αγάπη από μόνης της είναι αυτό που μένει όταν ο έρωτας έχει περάσει, και αυτό είναι μία τέχνη και ένα τυχαίο γεγονός. Η μητέρα σου και εγώ το είχαμε, είχαμε ρίζες που μεγάλωναν από κάτω μας, και όταν όλα τα φύλλα έπεσαν από τα κλαδιά μας, ανακαλύψαμε ότι ήμασταν ένα δέντρο και όχι δύο.»
Το Μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλι

«Αγάπη είναι η ομορφιά της ψυχής»
Aγιος Αυγουστίνος

«Το φιλί είναι ένα όμορφο κόλπο, που σχεδίασε η φύση, για να σταματούν οι λέξεις όταν τα λόγια είναι περιττά»
Ingrid Bergmen

«Κάθε λεπτό από την ώρα ενός ερωτευμένου, αξίζει όσο μία ολόκληρη καθημερινή ζωή»
Aphra Behn

«Τα λόγια σου είναι η τροφή μου, η ανάσα σου το κρασί μου. Είσαι τα πάντα για μένα»
Sarah Bernhardt

«Στα πιο τρελά όνειρα μου, παίζεις τον ήρωα μου. Στην πιο σκοτεινή ώρα της νύχτας, με σώζεις, και σώνεις τη ζωή μου»
Bliss and Cerney

«Είσαι τα πάντα για μένα. Τίποτα λιγότερο»
Ralph Block

«Σ' αγαπώ, σε όλα το βάθη, το ύψη και πλάτη που μπορεί να φτάσει η ψυχή μου»
Elizabeth Barrett Browning

«Αν αφαιρέσεις την αγάπη, η γη είναι ένας τάφος»
Robert Browning

«Για να την δεις έπρεπε να την αγαπήσεις, να αγαπήσεις μόνο εκείνη και να την αγαπήσεις για πάντα»
Robert Burns

«Περπατάει στην Ομορφιά, όπως η νύχτα
με ατμόσφαιρα χωρίς σύννεφα και ουρανούς μ' αστέρια
Και κάθε καλό από σκοτάδι και λάμψη
συναντούν την όψη της και τη ματιά της..»
Λόρδος Βύρωνας

«Σαν τη μουσική μέσα στα νερά, η αγάπη είναι μία γλυκιά φωνή που ακούω»
Λόρδος Βύρωνας

«Σ' αγαπώ, όχι για αυτό που είσαι, Αλλά για αυτό που είμαι εγώ όταν είμαι μαζί σου»
Roy Croft

«Το μόνο αληθινό δώρο είναι μία δόση από εσένα»
Ralph Waldo Emerson

«Η αγάπη καταλαγιάζει πάνω στα μάτια, και φέρνει μία μαγευτική χάρη στην καρδιά»
Ευριπίδης

«Την αγαπώ και αυτό είναι η αρχή των πάντων»
F . Scott Fitzgerald .

«Αγάπη είναι εκείνη η συνθήκη κατά την οποία η ευτυχία ενός άλλου προσώπου είναι ουσιαστική για τη δική σου»
Robert Heinlein

«Ότι αισθάνομαι για σένα θυμίζει λιγότερο τη γη και περισσότερο έναν ουρανό χωρίς σύννεφα»
Victor Hugo (;)

«Είναι τόσο εύκολο, Να σκέφτεσαι την Αγάπη, Να μιλάς για την Αγάπη, Να εύχεσαι την Αγάπη, Αλλά δεν είναι πάντα εύκολο, Να αναγνωρίζεις την Αγάπη, Ακόμα και όταν την κρατάμε στα χέρια μας»
Jaka

«Δύο ψυχές μαζί αλλά μία σκέψη, δύο καρδιές που χτυπούν σαν μία»
John Keats

«Τα καλύτερα και πιο όμορφα πράγματα στον κόσμο δεν μπορείς να τα δεις ή να τα αγγίξεις. Τα αισθάνεσαι μόνο με την καρδιά»
Helen Keller

«Όταν ήρθες ήσουν σαν κόκκινο κρασί και μέλι, και η γεύση σου ήταν τόσο γλυκιά που έκαψε το στόμα μου»
Amy Lowell

«Κάνε με αθάνατο με ένα φιλί σου»
Christopher Marlowe

«Αγάπη είναι το γοητευτικό ηλιοβασίλεμα κάθε καρδιάς»
Alphonse Marie de la Martine

«Στην αριθμητική της αγάπης, ένα συν ένα κάνουν τα πάντα, και δύο μείον ένα ίσον μηδέν»
Mignon McLaughlin

«Βλέπω τις ώρες που πέρασα μαζί σου, σαν έναν αρωματισμένο κήπο, με ένα αχνή λάμψη και ένα πηγάδι να τραγουδάει, εσύ και μόνο εσύ με κάνεις να νιώθω ότι είμαι ζωντανός... άλλοι άντρες, ξέρω, ότι έχουν δει αγγέλους αλλά εγώ είδα αυτά, και αυτή η τέχνη είναι αρκετή»
George Moore

«Στην αγάπη υπάρχουν δύο πράγματα: σώματα και λέξεις»
Joyce Carol Oates

«Έγινα ένας νερόμυλος, που γυρίζει και σε γεύεται, όσο τα νερά κινούνται»
Rumi

«Μου λείπεις περισσότερο από όσο θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ, και σκέψου ότι ήμουν προετοιμασμένος γι' αυτό»
Vita SackvilleWest

«Η ζωή μας έμαθε ότι αγάπη δεν είναι να κοιτάζει ο ένας τον άλλον, αλλά να κοιτάζουν και οι δύο προς την ίδια κατεύθυνση»
Antoine de Saint Exupery

«Μόνο με την καρδιά μπορείς να δεις καθαρά τα πράγματα: Αυτό που έχει αξία δεν φαίνεται με τα μάτια»
Antoine de Saint Exupery

«Υπάρχει μόνο μία χαρά στη ζωή, να αγαπάς και να αγαπιέσαι»
George Sand

«Κάποιες φορές όταν σε κοιτάζω μου κόβεται η ανάσα, και όλα τα πράγματα που θέλω να πω, δεν βρίσκουν φωνή. Μετά, μέσα στην απόλυτη σιωπή, ελπίζω ότι τα μάτια μου θα μιλήσουν όπως η καρδιά μου»
Robert Sexton

«Η καρδιά μου είναι πάντα στην υπηρεσία σου»
William Shakespeare

«Αγάπη είναι να ανακαλύπτουμε τους εαυτούς μας σε άλλους και η λάμψη αυτής της αναγνώρισης»
Alexander Smith

«Το να αγαπάς είναι να παίρνεις μία γεύση από τον παράδεισο»
Karen Sunde

«Αγάπη είναι η φιλία μέσα στη φωτιά»
Jeremy Taylor

«Μέσα σε σένα χάνομαι. Χωρίς εσένα πιάνω τον εαυτό μου να θέλει να χαθεί ξανά»
'Aγνωστος

«Κάπου υπάρχει κάποιος που ονειρεύεται το χαμόγελο σου...»
'Aγνωστος

«Βλέπω τα πιο αχνά μου αστέρια στα μάτια σου. Με λιώνουν όπως ο ήλιος το χιόνι»
'Aγνωστος

«Το τριαντάφυλλο ψιθυρίζει την αγάπη, σε μία γλώσσα άγνωστη στην καρδιά»
'Aγνωστος

«Να είμαστε φίλοι είναι αυτό που πάντα ήθελα. Να είμαστε ζευγάρι είναι αυτό που πάντα ονειρευόμουν»
'Aγνωστος

«Αν μπορούσα να φτάσω και να κρατήσω ένα αστέρι κάθε φορά που με έκανες να γελώ, θα κρατούσα όλο τον ουρανό της νύχτας στην παλάμη του χεριού μου»
'Aγνωστος

«Αν με αγαπάς μόνο στα όνειρα μου, άσε με να κοιμηθώ για πάντα»
'Aγνωστος

«Φίλησε με και θα δεις τα αστέρια, αγάπησε με και θα σου τα δώσω»
'Aγνωστος

«Η αγάπη είναι ένα όνειρο που γίνεται αληθινό όταν συναντιόμαστε»
Aγνωστος

«Η ψυχή που μπορεί να μιλήσει με τα μάτια, μπορεί και να φιλήσει με το βλέμμα»
Aγνωστος

«Η αγάπη είναι κάτι αιώνιο: Η όψη μπορεί να αλλάξει, αλλά όχι η ουσία»
Vincent van Gogh

«Η πιο πολύτιμη κατάκτηση στη ζωή ενός άντρα είναι η καρδιά μίας γυναίκας»
Josiah G . Holland

«Από κάθε ανθρώπινο είδος βγαίνει ένα φως απευθείας για τον παράδεισο. Και όταν δύο ψυχές που είναι προορισμένες να είναι μαζί, βρίσκουν η μία την άλλη, οι αχτίδες φωτός ξεχύνονται μαζί, και ένα και μοναδικό εκτυφλωτικό φως προβάλλει από ένα και μόνο σώμα»
'Aγνωστος

«Αγάπη σημαίνει να αφήνεσαι στον άλλον χωρίς εγγυήσεις, και να δίνεις στον άλλον την ελπίδα ότι θα δώσεις σε αυτόν που αγαπάς την αγάπη. Η αγάπη είναι μία πράξη πίστης, και όποιος δεν μπορεί να πιστέψει, δεν μπορεί και να αγαπήσει.»
Erich Fromm

«Γνωρίζεις την αγάπη όχι με το να βρεις το τέλειο πρόσωπο, αλλά με το να δεις ένα πρόσωπο με ατέλειες ως τέλειο»
Sam Keen

«Το πιο ισχυρό σύμπτωμα της αγάπης είναι η φροντίδα που κάποιες φορές γίνεται ανυπόφορη»
Victor Hugo

«Η αληθινή αγάπη αρχίζει όταν δεν περιμένεις κάτι για αντάλλαγμα»
Antoine De Saint Exupery

«Η αγάπη είναι το έμβλημα της αιωνιότητας: Μπερδεύει κάθε έννοια του χρόνου και αφαιρεί κάθε ανάμνηση της αρχής και κάθε φόβο για το τέλος»
Germaine De Stael

«Για κάθε ομορφιά υπάρχει ένα μάτι για να την αντικρύσει. Για κάθε αλήθεια υπάρχει ένα αυτί να την ακούσει. Για κάθε αγάπη υπάρχει μία καρδιά για να την φιλοξενήσει»
Ivan Panin

«Το να σε ερωτεύεται κάποιος σου δίνει δύναμη, το να ερωτεύεσαι σου δίνει κουράγιο»
Lao Tzu

«Η πιο παγερή σιωπή: Όταν δύο στόματα συναντιούνται σε ένα φιλί»
'Aγνωστος

«Η Απουσία κάνει την αγάπη να ελίσσεται, η Παρουσία της δίνει δύναμη»
Thomas Fuller

«Όλοι έιμαστε γεννημένοι για την αγάπη, είναι η θεμελιώδης αρχή και το μόνο τέλος»
Benjamin Disraeli

«Η αγάπη είναι το βασικό κλειδί για να ανοίξουν οι πύλες του παραδείσου»
Oliver Wendell Holmes

«Η αγάπη δεν είναι αυτή που κάνει τον κόσμο να γυρίζει, η αγάπη είναι αυτή που δείνει στην περιστροφή αξία»
Elizabeth Browning

«Για να ζήσεις την απόλυτη ευτυχία, θα πρέπει να έχεις κάποιον για να την μοιραστείς»
Mark Twain

«Αν τώρα ξέρω τι είναι αγάπη, ο λόγος είσαι εσύ»
Herman Hesse

«Πόσο όμορφη είναι η νίκη ενός φιλιού στην αρχή μίας αγάπης...»
Thomas Campbell

«Μία λέξη μας απελευθερώνει από όλο το βάρος και τον πόνο στη ζωή. Και αυτή η λέξη είναι Αγάπη»
Σοφοκλής

«Αγάπη είναι η ακαταμάχητη επιθυμία να αγαπηθούμε ακαταμάχητα»
Mark Twain

«Έλα και ας κάνουμε την αγάπη να ζει για πάντα»
Herbert Trench

«Δεν υπάρχει θεραπεία για την αγάπη, παρά μόνο να μην αγαπήσεις άλλο»
Henry David Thoreau

«Αν είχα ένα λουλούδι για κάθε φορά που σε σκέφτομαι, θα περπατούσα για πάντα στον κήπο μου»
Alfred Lord Tennyson

«Κάθε είδος αγάπης είναι γλυκό, είτε δίνεις είτε παίρνεις»
Percy Bysshe Shelley

«Η αγάπη είναι μία πράξη αιώνιας συγχώρεσης, μία τρυφερή ματιά που γίνεται συνήθεια»
Nicolas Johnson

«Η αγάπη υπομένει, η αγάπη νοσταλγεί. Δεν φθονεί, ούτε και κραυγάζει, δεν μεγαλοπιάνεται. Δεν είναι αδιάκριτη ούτε και βαδίζει μόνη της. Δεν θυμώνει και δεν θυμάται λάθη. Η αγάπη δεν λάμπει μες την αλήθεια. Πάντα προστατεύει, πάντα εμπιστεύεται, πάντα ελπίζει, πάντα επιμένει, πάντα υπομένει.»
S . Williams

Αγάπη,γνωμικά,ρήσεις...!

« Όλοι οι άνθρωποι μοιάζουν μεταξύ τους... Οι μεγαλύτεροι των θνητών, μα κι οι πιο μικροί, αγαπάνε τα παιδιά τους. Άνισοι κοινωνικά, άλλοι είναι πλούσιοι κι άλλοι φτωχοί. Αλλά ολόκληρο το ανθρώπινο γένος αγαπάει τα παιδιά του. »
Ευριπίδης
«Αν κρίνεις την αγάπη από τις πράξεις της, είναι περισσότερο σαν να μισείς παρά σαν ν' αγαπάς.»
Φρανσουά Ντε Λα Ροσφουκό
«Αυτό που αγαπά, πρέπει να καταλυθεί απ' τη φωτιά της αγάπης του.»
Μιχαήλ Άγγελος
«Ευτυχισμένοι αυτοί που αγαπήθηκαν και δυστυχισμένοι εκείνοι που δεν γνώρισαν ποτέ την αγάπη.»
Άλφρεντ Λορντ Τένισον